- Eéndaagse leiderschapsdagen – Reflectie en inzicht.
- Meerdaagse leiderschapsretraites – Voor diepgaande ontwikkeling.
- Maatwerkprogramma’s – Aansluitend op bestaande trajecten.
Soms weet je niet precies waarom je iets doet. Je reageert sneller dan je had gewild, je voelt een afstand in een groep zonder dat iemand iets gezegd heeft, of je past je aan nog vóórdat je weet waaraan precies. Alsof er iets met je meebeweegt, iets dat ouder is dan jijzelf. Iets dat niet zichtbaar is, maar alles in jou weet: zo hoort het nu te gaan.
In deze blog neem ik je mee naar die diepere laag: de onderstroom. Waar brein, lichaam, systeem en natuur samenwerken – en waar betekenisvolle verandering begint. Waar je opnieuw kunt afstemmen op wie je bent en wat echt klopt vanbinnen. Niet door harder te denken, maar door zachter te luisteren.
In mijn werk zie ik het dagelijks gebeuren. Bij mensen, bij teams, bij leiders. Onder het gedrag, de gesprekken en de ogenschijnlijk rationele keuzes stroomt iets anders mee. Een onzichtbare kracht die richting geeft, vaak zonder dat we het doorhebben. Soms noemen we het intuïtie. Soms patroon. Of trauma. Of cultuur. Maar eigenlijk zijn het allemaal woorden voor datzelfde: de onderstroom.
Wat me steeds weer raakt, is hoe natuurlijk dit alles eigenlijk is. Hoe weinig er nodig is om te voelen dat ook dieren, bomen, kuddes, systemen – net als wij – gestuurd worden door iets dat geen woorden nodig heeft. Alsof het leven zelf voortdurend zoekt naar afstemming, naar ordening, naar verbinding. En hoe hard wij mensen soms moeten werken om dat wat vanzelf gaat, weer toe te laten.
Soms wordt die onderstroom zichtbaar in de kleinste dingen. Je komt een ruimte binnen en voelt direct dat er iets speelt, ook al is het stil. Je raakt gespannen in een overleg zonder dat iemand onvriendelijk is. Of je merkt dat je in bepaalde situaties steeds hetzelfde doet – je trekt je terug, je wordt drukker dan nodig, je glimlacht terwijl je iets anders voelt vanbinnen. Niet omdat je daar bewust voor kiest, maar omdat je lichaam dat allang besloten heeft.
Neurowetenschappers zoals Daniel Kahneman noemen dit systeem 1: het snelle, intuïtieve brein dat razendsnel reageert op signalen. De langzame, bewuste denker – systeem 2 – komt pas later. En als we in stress komen, zoals bij trauma, neemt het lichaam het helemaal over. Het hart, de ademhaling, de spierspanning, de zenuwen – alles bereidt zich voor op vechten, vluchten of bevriezen, vaak zonder dat we begrijpen waarom.
In het boek Traumasporen beschrijft Bessel van der Kolk hoe ons lichaam herinneringen draagt die nooit in woorden zijn opgeslagen. Fragmenten, geluiden, sferen, spanningen. Het is niet het verhaal dat ons triggert, maar een geur, een houding, een blik. Iets in ons herkent gevaar voordat wij het beseffen.
Maar precies daarin zit iets belangrijks. Niet iets wat ‘verholpen’ moet worden, maar iets wat begrepen wil worden. Ons lichaam, onze hersenen en zelfs onze ademhaling hebben een intelligentie die ouder is dan taal.
Die diepste intelligentie leeft in lagen van het brein die al honderdduizenden jaren met ons meereizen – zoals het reptielenbrein, het limbisch systeem en de hersenstam. Daar worden herinneringen, reacties en verbondenheid opgeslagen in beelden, gevoelens en geuren – lang voordat we er woorden voor hebben.
Wat ik steeds weer zie, is dat we niet alleen worden gestuurd door oude ervaringen in onszelf, maar ook door de grotere verbanden waar we deel van uitmaken. Onze families, teams, organisaties – allemaal systemen met hun eigen dynamiek, hun eigen herinneringen, hun eigen onderstroom. We passen ons voortdurend aan – vaak automatisch – aan de ‘regels’ van het systeem waarin we verkeren.
We noemen dat ook wel het systeemgeweten. Een diepe, vaak onbewuste laag die ons vertelt wat hoort, wat trouw is, wat moet blijven zoals het is. Je merkt het wanneer iemand in een team steeds degene is die de sfeer bewaakt. Of wanneer een leider niet vooruit durft te bewegen, omdat iets in het collectief vast blijft houden aan wat ooit werkte. Of wanneer je zelf steeds hetzelfde doet, zonder te weten of het nog van jou is – of misschien ooit van een ander was.
Deze gedragspatronen zijn niet alleen ontstaan uit persoonlijke ervaringen, maar ook uit hoe ons brein betekenis geeft aan de wereld. De Relational Frame Theory laat zien dat we vaak vast komen te zitten in mentale structuren die ooit helpend waren:
Maar deze patronen zijn niet alleen mentaal. Ze zijn ook diep systemisch. Zonder dat we het beseffen, worden we vaak onbewust in dienst genomen door het systeem waarin we leven: een familie, team of organisatie. We nemen een plek in die nodig was om het geheel in stand te houden – ook als die plek niet bij ons past. We geven of nemen meer dan eigenlijk klopt, omdat het systeem zoekt naar balans. Of we blijven trouw aan iets ouds, omdat het vergeten dreigt te worden.
Niet omdat we dat willen. Maar omdat het systeem dat vraagt. En omdat we diep vanbinnen willen blijven horen, blijven verbinden.
Onze hersenen zijn daar ook op ingericht. Al meer dan 300.000 jaar is onze overleving als mens afhankelijk van verbondenheid met de groep. Die drang om het systeem in stand te houden komt niet uit ons hoofd, maar uit onze diepste lagen: het reptielenbrein, de hersenstam en het limbisch systeem. Deze delen van het brein reageren autonoom, snel en buiten ons bewustzijn om – precies zoals onderstromen dat doen.
We zijn geneigd te denken dat we rationele keuzes maken. Maar in werkelijkheid spelen ons lichaam en ons gevoel een veel grotere rol. Intuïtie is geen mystiek verschijnsel. Het is vaak de stem van ons lichaam die sneller reageert dan ons denken. Het lijf dat signalen geeft voordat we het zelf doorhebben.
Daarom is het zo belangrijk om niet alleen op het gedrag te focussen, maar ook te kijken naar wat er onder ligt:
Wie stil wordt in een bos, bij het water of op een open veld, merkt het meteen: alles reageert op alles. Zonder woorden. Zonder uitleg. De wind verandert en de vogels zwijgen. Een ree verstilt bij jouw aanwezigheid. Een boom groeit niet uit ambitie, maar uit ritme, seizoenen en bodem. Alles is afgestemd. En niets probeert dat te zijn.
Wat me hierin raakt, is dat ook wij mensen ooit zo leefden. Voelend. Bewegend. Instinctief afgestemd op wat klopt. De natuur herinnert ons eraan dat onderstromen niet iets vaags zijn, maar iets volkomen natuurlijks. In een kudde paarden zie je dezelfde afstemming als in een goed functionerend team. In de nerven van een blad dezelfde ordening als in een familieopstelling.
En precies daar, in die eenvoud, ontstaat iets bijzonders.
Als we durven vertragen. Als we leren luisteren naar wat ons lichaam allang weet. Als we de verhalen waar we in vastzitten beginnen te herkennen, niet als fout, maar als begrijpelijk. Dan kan er iets nieuws ontstaan.
Niet omdat we het forceren, maar omdat er ruimte komt. Voor afstemming. Voor keuze. Voor leven.
Misschien voel je ergens dat er onder de oppervlakte iets beweegt. In jezelf. In je werk. In de groep waar je deel van uitmaakt.
Misschien herken je die onderstroom. Of wil je er juist woorden aan geven. Of ruimte. Of richting.
In onze natuurprogramma’s en andere trajecten voor teams en organisaties krijg je de tijd en bedding om te vertragen. Om waar te nemen wat je lichaam al weet. Om te zien wat de onderstroom vertelt.
Niet om het te beheersen. Maar om er weer mee te leven.
📩 Ontdek meer via ontmoeten.nu of plan een vrijblijvend gesprek.
Coaching | Workshops | Natuurprogramma’s
Voor mensen en teams in organisaties die veerkrachtiger en van blijvende betekenis willen zijn via ontmoeten, ont-moeten & zinvolle actie.
Wat levert het op?
Voor wie?
Mogelijke natuurprogramma's
Benieuwd naar de mogelijkheden?
Voor wie is dit?
Wat levert het op?
Overige informatie:
Duur: 3-5 dagen in de natuur, inclusief overnachtingen
Intensiteit: Fysiek en mentaal intensiever – werken met wat er écht is.
Locaties: Drenthe, Veluwe, Wadden, internationaal of in overleg.
Wat kan dit voor jullie team betekenen?
Voor wie is dit?
Wat levert het op?
Overige informatie:
Duur: 1 dag – Met verdiepende gesprekken en ervaringsgerichte oefeningen.
Intensiteit: Lichte fysieke inspanning – de natuur als spiegel voor samenwerking.
Locaties: Drenthe, Veluwe, Wadden of in overleg.
Wat kan dit voor jullie team betekenen?
Inspirerende intervisie voor agile teamsJohan heeft voor het team van agile coaches een tiental intervisiesessies begeleid. De ervaringen waren zodanig positief dat we het aantal sessies hebben uitgebreid. Die sessies werden eens per 6 weken ingepland en Johan begeleidde ons op een heerlijke manier, met veel plezier, humor en deskundigheid. Dat deed hij via verschillende methoden en theorieën op een dusdanige manier dat we hier erg veel van hebben geleerd en in de praktijk hebben kunnen brengen.
Verbinding tussen buik, hoofd en handenVoor onze organisatie is Johan van een bijzondere waarde, omdat hij als facilitator in staat is bij ons de brug tussen buik, hoofd en handen te slaan. Bij een team van oude rotten met allemaal een sterke eigen persoonlijkheid zorgt Johan’s werkwijze ervoor dat wanneer we samen zijn de maskers af zijn, we elkaar open en oprecht tegemoet treden en er een bijzondere band ontstaat die dieper strekt dan het professionele discours.
Verandering begint bij jezelfAls verandering voor een betere wereld een thema voor jou is, en je teamleden klaar zijn om met zichzelf in dialoog te gaan en het beste in zichzelf te ontdekken, dan is Johan de juiste persoon om je hierin te begeleiden en je op het goede spoor te zetten.
Een natuurlijke en succesvolle organisatieTijdens de oprichtingsfase inspireerde ons team ons bij het verankeren van onze bedrijfsfilosofie en kernwaarden. Door verrassende inzichten leerden we elkaar diepgaand kennen, ontdekten onze natuurlijke kracht, en hoe we willen samenwerken met elkaar en klanten. Met de ’talking stick’ en organisatieopstellingen verfijnden we snel onze visie en keuzes. Resultaat? In korte tijd hebben we een natuurlijke en succesvolle organisatie neergezet.
Teamontwikkeling met blijvende impactWij hebben Johan bij herhaling uitgenodigd om het MT te begeleiden. Zijn sterkte ligt in het goed kunnen inschatten van de verschillende persoonlijkheden en elk van hen de ruimte te geven om even het hart te luchten en in de schijnwerper te staan.
Aan het einde van de sessie(s) is gepraat over de onderlinge verhoudingen, zijn de verschillen in aanpak benoemd en staan de neuzen dezelfde kant op.
In de maanden na de sessie is duidelijk de impact te merken die Johan heeft achtergelaten. Het team kent elkaars sterke en zwakke plekken weer en maakt gebruik van elkaars sterktes om moeilijke zaken op te pakken. De gezamenlijke strategie vooruit is er weer!
Diepgaande energie en verrassende doorbrakenJohan is in staat om met zijn opstellingen met een groep die energie te mobiliseren, waardoor knelpunten als vanzelf naar boven lijken te komen en de oplossing zich vervolgens als vanzelfsprekend aandient. Het effect van zijn werk is verbluffend, ik heb bij sceptische managers en “hardnosed” specialisten het spreekwoordelijke kwartje zien vallen.
Diepgaande inzichten en echte vooruitgangIk heb meerdere keren met Johan samengewerkt in organisatievraagstukken, samenwerking in teams, intervisie en reflectie. Een gesprek of werken met Johan geeft altijd inzichten. Inzichten die de echte reden aangeven wat aan de oppervlakte zichtbaar is en zich meestal onder water afspeelt, waarom dit zo is. Wat slechts opgelost of verbeterd kan worden als je weet waarom. Of niet, en dat weet je dan ook. Daarmee creëer je ruimte en voortgang. Voor mij is Johan naast kundig en gewoon prettig om mee samen te werken.
Verbindt mensen met hun essentieJohan breekt op zijn geheel eigen wijze zaken open en laat mensen weer verbinding maken met de essentie en de innerlijke koers. Zijn werk als facilitator van het organisatietheater is een vast element binnen de strategische workshops die we inmiddels met diverse organisaties hebben gedaan.
De vraag achter de vraagVoordat je er erg in hebt komen er omgekeerde eierdopjes, een tafelopstelling, op tafel en stelt Johan je de vraag. De vraag die altijd te maken heeft met waarom je coaching zoekt. Bijvoorbeeld ‘de samenwerking in mijn team loopt niet lekker’. Johan vraagt altijd door en is daarmee samen met jou op zoek naar de echte reden achter iets of onder iets. Zodat je daarmee aan de slag kunt en verder komt.
Een ervaring die je dichter bij jezelf brengtDit was en is een van de meest bijzondere ervaringen in mijn leven. Het volledig loskomen van de achtbaan die het leven vaak is, is confronterend en genezend tegelijk. Ik wist daarna weer wie ik echt ben en waar mijn drijfveren liggen. Je komt dicht bij jezelf en je kan je weer verwonderen over de kleine dingen in het leven en er echt van genieten. Ik gun iedereen deze ervaring!
Diepere inzichten en innerlijke rustIk had verwacht hindernissen in het leven op te zoeken en een manier te vinden om hiermee om te gaan. Dat is gelukt! Net zoals rust vinden. Je gaat de verdieping in, en vindt je innerlijke rust. Je gaat terug naar je gevoel, de basis en naar wat belangrijk is in je leven. Je krijgt antwoord op vragen en doelen en gaat oude gevoelens een plek geven.
Een hernieuwde kennismaking met jezelfIk kan iedereen aanraden om eens (hernieuwd) kennis te maken met zichzelf….
Direct en doeltreffend leiderschapJohan kent de waarde van people management. Heeft een duidelijke visie op zijn doelen en wat hij wil bereiken. Hij zal je niet vertellen wat je graag wilt horen. Hij vertelt wat je moet weten. Dat te accepteren is jouw echte uitdaging.
Vertrouwen en diepgang in coachingIn coachinggesprekken heb ik Johan ervaren als zeer deskundig vertrouwenspersoon, iemand die erg goed naar je luistert en door de juiste vragen te stellen zelfinzicht krijgt. Daarbij heb ik nooit een oordeel of veroordeling gevoeld, wat me vertrouwen gaf om ook te vertellen over mijn angsten, valkuilen of tekortkomingen. Ik heb altijd uitgekeken naar deze gesprekken, ook al wist ik dat we soms een lastig onderwerp gingen bespreken.
Een kritische spiegel die je verder helptIk heb Johan leren kennen als een fijn mens. Hij is authentiek, doortastend, onderzoekend, beschouwend en durft mensen een kritische spiegel voor te houden. Allemaal ingrediënten die hem tot een goede coach maken.
Respectvolle en doeltreffende begeleidingJohan is puur en eerlijk over wat hij doet, werkt op een respectvolle wijze aan thema’s die jij zelf lastig vindt om aan te pakken. Jij blijft de eigenaar en de oplosser van de problemen waar je aan werkt, wat naar mijn mening de enige manier is om echte oplossingen te vinden.
De natuur als spiegelDe natuur. Wat een heerlijke stilte. Wat een mooie sensatie. Nooit geweten. Johan heeft mij geholpen te leren zien, horen en voelen in een zuivere pure omgeving. Weet steeds wat beter hoe me zelf vorm te geven en mezelf te zijn: Lost an eye, lost a part of I, gained a new Friend: Me.
Transformatie voor een betere wereldDe potentie van Johan is mensen begeleiden in transformatieve processen op een manier zodat ze hun organisatie (mensen) en de wereld kunnen dienen.
Verbinding tussen gevoel, denken en doenJohan is voor ons van grote waarde, omdat hij ons helpt de verbinding te leggen tussen gevoel, denken en doen. In een team van ervaren professionals met sterke persoonlijkheden, zorgt Johan’s aanpak ervoor dat we, wanneer we samen zijn, onze maskers laten vallen. We benaderen elkaar open en eerlijk, wat leidt tot een bijzondere band die verder gaat dan enkel professionele interactie.
Een rust die blijvend isNog steeds voel ik dat het allemaal anders is, weet het soms niet goed uit te leggen. Ik heb een rust over mij gekregen die mij erg goed bevalt en blijvend is. Er wordt mij gevraagd hoe ik dit denk vast te houden. Ik kan er geen antwoord op geven, maar weet dat ik het vast ga houden, ’t is niet eens vasthouden het is zoals het is en dat is prima.
Rust en hernieuwde levensvisieDit programma laat je terugkeren naar de rust in jezelf, waardoor duidelijker wordt welke keuzes je moet maken in je leven in Nederland. Het was heel fijn om met een kleine groep dit proces in te gaan.
Meer gekregen dan ik had verwachtHet geheel aan activiteiten was prachtig en bijzonder leerzaam en verrijkend. Het leverde me zoveel meer op dan verwacht, ik ben ontzettend dankbaar dat ik deel uitmaak(te) van deze groep. En ik voelde me door Johan gezien en geaccepteerd.
Een essentiële stap in mijn levenIk heb hier een super ervaring gehad en ook veel leermomenten die mij verder in mijn leven gaan helpen. Ik doe nu gewoon wat voor mijzelf goed voelt en heb niet steeds meer bevestiging nodig, en heb meer doorzettingsvermogen. Dit is echt mijn topjaar nu! Ik zou dit programma aanbevelen aan mensen die beter inzicht in zichzelf willen krijgen, vooruit willen en openstaan voor verbetering van denken.
Vertrouwen en bijzondere ontmoetingen in de natuurJohan straalt vertrouwen uit en faciliteert deze natuurpelgrimage zeer kundig, er was ruimte voor bijzondere ontmoetingen!
De rust en kracht van de natuurHet is lastig woorden te geven aan deze mooie ervaring. Het biedt rust en geeft ontspanning. De natuurreis is voor iedereen een winst. Ik gun iedereen deze prachtige ervaring.
Energie in plaats van uitputtingOmdat ik nog midden in mijn burn-out zit was ik bang dat het programma te zwaar voor me zou worden, maar ik had het gevoel dat ik spijt zou krijgen als ik niet zou gaan. Het gaf me juist zoveel energie dat ik het niet had willen missen. Het delen van ervaringen en verkrijgen van nieuwe inzichten maakt dat ik deze training aan iedereen die ook maar een beetje twijfelt over waar hij/zij in het leven staat zou aanbevelen.
De natuur als spiegelDe natuur. Wat een heerlijke stilte. Wat een mooie sensatie. Nooit geweten. Johan heeft mij geholpen te leren zien, horen en voelen in een zuivere pure omgeving. Weet steeds wat beter hoe me zelf vorm te geven en mezelf te zijn: Lost an eye, lost a part of I, gained a new Friend: Me.
Diepgaande inzichten in mijn levensverhaalIk heb het meest gehad aan het vertellen van ‘je levensverhaal’. Ik ontdekte dat ik niet alleen ben. Meerdere mensen maken moeilijke dingen mee, maar ze kunnen ook weer doorgaan met hun leven. Wanneer mijn gedachten alle kanten opgingen en ik mij meer in mijzelf keerde, op die momenten kreeg ik ook meer ondersteuning. Dit programma geeft de energie en inzichten om weer richting aan je leven te geven.
Een retraite die mijn blik veranderdeVoorafgaand aan de retraite twijfelde ik of deze retraite mij zou helpen met de vragen waar ik mee zat. Na een aantal gesprekken met Johan besloot ik uiteindelijk toch om mee te gaan. De retraite was voor mij een hele bijzondere ervaring. De meditaties, de oefeningen, de gesprekken, etc. hielpen allemaal mee om een beter inzicht te krijgen in mijn huidige situatie. De vragen waar ik mee kwam, bleken uiteindelijk niet de juiste vragen; ik besefte dat er vragen waren die veel belangrijker waren. De retraite heeft mij geholpen om dit in te zien en ik heb het gevoel dat ik op de goede weg ben met mijn leven.
Helderheid en nieuwe keuzesDoor even afstand te nemen van mijn dagelijkse leven en weg te gaan van alle afleiding kreeg ik de ruimte in mijn hoofd om na te denken over de grote lijn in m’n leven. Door de gesprekken met coaches en deelnemers en de opdrachten kon ik objectiever naar mijn leven kijken. Ik vond een soort kracht die me zelfverzekerder maakte en waardoor ik me voornam om alleen nog maar dingen te gaan doen waar ik blij van word. Doordat ik zoveel dagen achtereen zo intensief bezig was met erachter te komen wat ik belangrijk vind in het leven overviel me opeens een soort inzicht alsof ik getroffen was door de bliksem en leek ik het ‘opeens’ te weten. Door daar ook nog concrete plannen aan te hangen, gevormd door gesprekken met de coaches en de deelnemers, zijn de eerste stappen tot een bewuster en waardevoller leven snel gemaakt.
Terug naar de basis en je echte zelfTerug naar de basis, midden in de prachtige natuur. Geen telefoon, geen tijd en geen verwachtingen. Alle tijd en rust om te ontdekken wat ik echt belangrijk vind, waar ik sta en waar ik naartoe wil. Hier gaat het om mij. Verhelderende opdrachten, fijne één-op-één gesprekken en ruimte om tot jezelf te komen en echt te voelen. Een absolute aanrader!
“And into the forest I go, to lose my mind and find my soul.”
Terug naar jezelf in de natuurTijdens de week in Slovenië kwam ik tot rust, hierdoor heb ik veel dingen over mijzelf geleerd. Het heeft mij dichter bij mijzelf gebracht, wat ervoor zorgt dat ik nu weer bezig kan met de dingen waar ik gelukkig van word en weer energie van krijg.
Dankjewel voor het invullen van het evaluatieformulier.
Hartelijke groet,
Johan
Dankjewel voor het invullen van het intakeformulier.
Mocht ik nog vragen hebben,
dan neem ik binnenkort nog contact met je op
Hartelijke groet,
Johan
Dankjewel voor je bericht. Ik neem snel contact met je op.
Hartelijke groet,
Johan de Kleine