Hoe je silo’s doorbreekt en samenwerking herstelt
Teams werken langs elkaar heen. Belangen botsen. Innovatie stokt. Silo’s en eilandjescultuur maken samenwerking stroperig en frustrerend.
Hoe herken je deze blokkades – en wat kun je eraan doen?
De onzichtbare muren in organisaties: hoe silo’s samenwerking saboteren
Iedereen kent het. Een project stokt omdat afdelingen langs elkaar heen werken. Teams nemen beslissingen zonder afstemming, en cruciale informatie blijft hangen in de kieren van de organisatie. Niemand voelt zich écht verantwoordelijk, en kleine irritaties stapelen zich op. Het zijn de onzichtbare muren die organisaties in de weg zitten: silovorming en eilandjescultuur.
Maar hoe ontstaan deze muren? En belangrijker nog: hoe breek je ze af?
Waarom silo’s ontstaan (en waarom we ze in stand houden)
Silovorming is geen bewuste keuze. Het sluipt erin. Teams raken op zichzelf gericht, managers verdedigen hun eigen belangen, en samenwerking wordt eerder een uitzondering dan de norm. Dit proces wordt versterkt door:
- Hybride werken: Minder spontane ontmoetingen, minder informele uitwisseling.
- Zelfsturing zonder afstemming: Autonomie is goed, maar zonder gemeenschappelijk kader raakt ieder team op drift.
- Vastgeroeste patronen: "Zo doen we het hier nu eenmaal."
- Gebrek aan psychologische veiligheid: Teams die nare ervaringen hebben meegemaakt, sluiten zich af en versterken hun interne cohesie ten koste van de bredere organisatie.
Het probleem? Organisaties proberen dit vaak op te lossen door structuurwijzigingen, procesverbeteringen of dure veranderprogramma’s. Maar dat raakt alleen de bovenstroom. De échte blokkades zitten dieper. Lees hier meer over de onderstromen in organisaties.
Waarom rationele oplossingen vaak falen
Het probleem? Organisaties proberen dit vaak op te lossen door structuurwijzigingen, procesverbeteringen of dure veranderprogramma’s. Maar dat raakt alleen wat zichtbaar is – de processen en structuren.
Wetenschappelijk onderzoek laat zien dat slechts 20% van onze hersenactiviteit gericht is op logica en rationeel denken. Deze processen zitten vooral in de prefrontale cortex en linker hersenhelft. Maar liefst 50% van onze neurale capaciteit is bezig met sociale interactie, emotionele verwerking en het waarnemen van patronen en verhoudingen. Deze diepere processen zitten verankerd in de hersenstam, het limbische systeem en de rechter hersenhelft.
Silo’s ontstaan vooral in die 50% – in onbewuste loyaliteiten, onuitgesproken spanningen, oude gewoonten en groepspatronen. Daarom helpen rationele plannen alleen maar beperkt.
De échte blokkades zitten in wat we onderstromen noemen: de onzichtbare krachten die gedrag sturen. Net zoals bij een ijsberg – het kleine topje boven water is wat je ziet (processen, structuren), maar de enorme massa eronder bepaalt de werkelijke koers van je organisatie.
Echte verandering begint bij ontmoeting
De sleutel tot doorbraak? Niet nóg meer regels, maar échte ontmoetingen. Niet nóg een reorganisatie, maar ruimte voor dialoog en verbinding.
- Wat als leiders de moed hebben om te luisteren naar wat niet gezegd wordt?
- Wat als samenwerking niet wordt afgedwongen, maar ontstaat vanuit gedeeld vertrouwen?
- Wat als we eerst voelen wat er werkelijk speelt, voordat we plannen maken?
Echte ontmoeting betekent dat teams zich niet meer kunnen verstoppen achter beleefde woorden of formele rollen. Het betekent die 50% van je hersenen erbij betrekken – voelen, waarnemen, systemisch begrijpen wat er onder de oppervlakte leeft.
Van inzicht naar actie: ons drie-stappenproces
Silo’s afbreken is geen quick fix. Het vraagt om een nieuwe manier van kijken én handelen. Vanuit onze ervaring met organisaties hebben we een proces ontwikkeld dat werkt:
(1) Ont-moeten
Stoppen met 'moeten'
Eerst maken we ruimte voor wat er werkelijk is. We stoppen met de druk dat we per se moeten doorgaan en erkennen wat er nu speelt.
Wat er gebeurt: Teams krijgen ruimte om te benoemen wat hen frustreert. Geen oordeel over wat naar boven komt. Erkenning van irritaties die er al jaren zijn.
Praktisch: In plaats van een workshop "Hoe werken we beter samen?" beginnen we met "Wat is er nu écht gaande? Wat willen we liever niet onder ogen zien?"
Resultaat: "Eindelijk hoeven we niet meer te doen alsof alles goed gaat."
(2) Ontmoeten
Echte verbinding ervaren
Nu gaan we ervaren wat er werkelijk speelt tussen teams, afdelingen en mense. Via die 50% van onze hersenen die patronen, verhoudingen en het grotere geheel waarnemen.
Wat er gebeurt: We ervaren via opstellingen, andere ervaringsgerichte werkvormen of in de natuur wat er werkelijk speelt. We durven niet-weten wat er gaat komen en ontdekken het potentieel van wat mogelijk wordt.
Praktisch: In plaats van praten over samenwerking, laten we teams letterlijk ervaren hoe hun onderlinge dynamiek voelt. Via beweging, ruimte, lichamelijke waarneming.
Resultaat: "Nu beseffen we eindelijk dat wat ooit was, voorbij is. En dat daarme de weg open is voor een nieuwe toekomst samen."
(3) Zinvolle actie
Stappen die zichtbaar zijn en ertoe doen
In de vorige stap ontstonden diepgaande inzichten die zich hebben genesteld in de wijsheid van de teams. Nu vertalen we dit in concrete, zichtbare samenwerking.
Wat er gebeurt: Acties die energie geven in plaats van kosten, omdat ze aansluiten bij wat werkelijk klopt. Nieuwe gewoontes die wortel schieten omdat ze teams hebben ervaren dat dit de toekomst gaat worden.
Praktisch: Geen rationele veranderingen, maar natuurlijke vormen van hernieuwde samenwerking die voortkomen uit wat teams samen hebben gevoeld en begrepen.
Resultaat: "Deze stappen voelen realistisch en motiveren. Dit brengt ons echt in beweging."
Waarom dit blijvend werkt
Teams kunnen niet meer doen alsof als ze iets met hun hele systeem hebben ervaren. Een team dat heeft gevoeld waar de echte spanningen zitten, gaat daar vanzelf anders mee om. Een organisatie die systemisch heeft gezien welke patronen hen sturen, kan bewuste keuzes maken.
Op deze manier zet je stappen waarbij je de oude patronen van silo-gedrag achter je laat en meer vanuit eenheid en verbondenheid samen met andere teams en alle hiërarchische lagen zorgt voor betekenisvolle samenwerking. Kleine stappen zorgen zo voor een geleidelijke maar structurele verbetering binnen teams. Dit maakt verandering niet alleen uitvoerbaar, maar helpt ook om een cultuur te creëren waarin ontwikkeling een natuurlijk en continu proces is.
Herken jij dit in jouw organisatie?
Wat houdt samenwerking bij jullie tegen?
Veel organisaties zien silo’s als een structuurprobleem. Maar de echte verandering zit in hoe mensen elkaar ontmoeten – niet alleen met hun hoofd, maar met hun hele systeem.
Wil je ontdekken wat er werkelijk speelt tussen jullie teams? Dan nodigen we je uit voor een verkennend gesprek waarin je kunt ervaren hoe anders deze aanpak is.
Een natuurlijke en succesvolle organisatie
